YENIN – AZKOIEN
Yenin 57.052 biztanleko hiria da. Bertako errefuxiatu esparrua 1953an sortu zen eta UNRWAk Zisjordanian onartutako 19 eremuetako bat da, 14.000 pertsona inguru biltzen dituena. Haifatik egotzitakoak dira horietako gehienak. Errefuxiatuen kanpamentuak 4 eskola ditu (bi neskatoenak eta bi mutikoenak) eta bertan 2.000 ikasle inguruk ikasten dute. Badute osasun-zentro bat ere, eta azpiegitura horiek guztiak UNRWAk kudeatzen ditu.
1967an, Israelgo armadak Yenin okupatu zuen Sei Eguneko Gerraren lehen egunean. Orduz geroztik, Zisjordaniako gainerako lurrak bezala, Israelen okupazio militarraren mende dago.
Lehenengo Intifadan, 1987 eta 1993 bitartean, Yenin Israelgo armadaren eraso ugariren jomuga izan zen.
Osloko Akordioen ondoren, 1996an, Israelek nolabaiteko kontrol zibila eta poliziala eman zion Palestinako Aginte Nazionalari Yeninen. Lasaitasun erlatiboko aldi bat bizi izan zen orduan eta nabarmentzekoa da Arab American University delakoaren sorrera.
2002: Bigarren Intifadan errefuxiatuen kanpamentuko sarraskia gertatu zen eta izandako hiri borroketan 52 palestinar eta 23 soldadu israeldar hil ziren. Guztira 200 etxe baino gehiago eraitsi zituzten eta, horren ondorioz, 435 familia inguru etxerik gabe geratu ziren. Handik gutxira, Yeninek etxeratze-agindu luze eta ugariak eta hilketa selektiboak jasan zituen; horiek guztiak israeldarrek eginak.
2003ko urrian, Hanadi Jaradat izeneko Yeningo suizida batek 19 zibil israeldar hil zituen Haifako Maxims jatetxean. Ekintza horren aurretik haren mutil laguna, anaia gaztea eta lehengusuetako bat Israelgo armadaren esku hil ziren.
2005eko abenduaren 15ean Yeningo alkatetzarako hauteskundeak izan ziren. Udal kontseiluko hamabost postuetatik, Hamasek 8 lortu zituen, eta Fatah eta Palestina Askatzeko Herri Frontearen tokiko koalizio batek beste 7. Yeninen ere, Palestinako beste hiri askotan bezala, Hamas modu ikusgarrian hazi zen.
Urte batzuetako barealdiaren ondoren, 2021etik aitzina, talde armatuak (Hamas, Jihad Islamikoa eta Yeningo Brigada) nagusitzen joan ziren. 2022ko ekainean, Israelek eraso bat egin zuen eta hainbat biktima eragin zituen. Halere, Yenin beti izan da israeldarren okupazioaren aurkako erresistentzia gune nagusietako bat. 2022ko maiatzaren 11n, Israelgo armadak Yeningo errefuxiatuen kanpamentuan egindako erasoaldi baten berri ematen ari zen Shireen Abu Akleh kazetari palestinar-estatubatuarra hil zuen. Israelgo indarrek bere horretan jarraitu zuten, hainbat hilketa eta jendearen leku aldaketak eraginez.
2023: 18 hilketa gutxienez. Hurrengo urtean, Israelgo erasoaldiek 21 palestinar hil eta hiri-azpiegituraren zati handi baten suntsiketa eragin zuten: errepideak, ur-hornidura eta elektrizitatea.
2025: Urtarrilean, "Altzairuzko Harresia" operazioaren ondorioz, 1967az geroztik aurrekaririk izan ez zuen suntsiketa eta lekualdatze eskala berri bat eman zen, eta horrek Israelek Zisjordanian zuen estrategia militarrean aldaketa nabarmena agerian utzi zuen, kolono bortitzen presentzia eta erasoaldiak inposatuz. Shawan Jabareen Ramalako Al Haq gobernuz kanpoko erakunde palestinarraren zuzendariaren hitzetan "Zisjordanian gertatzen dena genozidio bat da, baina poliki-poliki, kamera geldoan, ematen ari dena; suntsipen orokorra eta pertsona askoren lekualdatzea, eta hori guztia Israelgo operazio militar honetan zuzenean parte hartzen duen Palestinako Aginte Nazionalaren (PAN) adostasunarekin”. Hauxe gaineratu du Jabareenek: “Israelen helburua errefuxiatu-eremu horiek desagerraraztea eta hirietan integratzea da, eremuon nortasun berezia ezabatzea. Balio sinboliko eta politikoa izan dute hamarkadetan zehar, eta lagundu dute palestinar errefuxiatuen auzia bizirik mantentzen”. Etxeak berreraikitzeko debeku militarrak egoiliarrak behin betiko lekualdatzeko asmoa erakusten du.
NBEren ustez 2.000 dira, gutxienez, lekualdatu dituzten familiak. Eta, horretaz gain, indar sionistak atxiloketa masiboak egiten ari dira eta pertsona horiei galdeketa bortitzak egiten dizkiete. Hainbat herritara zabaltzen ari dira praktika horiek.
Maiatzean, munduak Gazako goseteari suminduta begiratzen zion bitartean, non jendea, bizirauteko, zuhaitzen hostoak edo animalien pentsua jaten ari den, Israelek Zisjordaniaren aurkako gerrarekin jarraitu du, eta 1967an lurralde osoaren legez kanpoko okupazioa hasi zenetik egungoa da inoiz ikusi den operazio militar bortitzena. Gazan bezala, kaleak eta azpiegiturak suntsitu zituzten, eta errefuxiatuen kanpalekuko linea elektrikoan kalteak eragin zituen.
